Zapowiedź Dnia Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego - 2024
W latach II wojny światowej obóz koncentracyjny w Dachau był miejscem, do którego od końca 1940 roku kierowano duchownych aresztowanych przez władze hitlerowskie w różnych krajach podbitych przez III Rzeszę. Z Polski przebywało w nim łącznie 1.773 księży, zakonników i kleryków, spośród których tylko 818 doczekało chwili oswobodzenia obozu w kwietniu 1945 roku.
W dniu 22 kwietnia 1945 roku uroczystym ślubowaniem oddali oni siebie i pozostałych współwięźniów w opiekę Świętemu Józefowi Kaliskiemu i tydzień później – 29 kwietnia – zostali ocaleni z obozowej niewoli przez niewielki oddział patrolowy armii amerykańskiej.
Stało się to niespodziewanie, na dwie godziny przed likwidacją obozu i na kilkanaście godzin przed atakiem na KL Dachau planowanym przez dowództwo amerykańskie. Fakt wcześniejszego wyzwolenia obozu uznany został przez więźniów za szczególną łaskę otrzymaną od Boga za przyczyną Świętego Józefa Kaliskiego.
Po zakończeniu wojny i powrocie do kraju polscy księża i zakonnicy wypełniali swoje obozowe ślubowanie i corocznie pielgrzymowali w dniu 29 kwietnia do Kalisza z dziękczynieniem. W 1970 roku, w 25. rocznicę wyzwolenia obozu, ufundowali w podziemiach kaliskiego Sanktuarium Patrona Kościoła Powszechnego, Kaplicę Wdzięczności i Męczeństwa oraz utworzyli Muzeum i Archiwum, w których zgromadzone zostały dokumenty i przedmioty z lat ich obozowej gehenny.
Od 2005 roku – na mocy decyzji Konferencji Episkopatu Polski – w miejsce pielgrzymek byłych więźniów KL Dachau w Kaliszu odbywają się ogólnopolskie obchody Dnia Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego.
Tegoroczne uroczystości, przypadające w 83. rocznicę pozbawienia polskich duchownych prawa wstępu do Kaplicy obozowej i 79. rocznicę cudownego wyzwolenia obozu za przyczyną Świętego Józefa, odbędą się w dniach 17-28-29 kwietnia 2024 roku. Będą one miały miejsce w kościele parafialnym pw. Krzyża Świętego (parafii pochodzenia ks. Józefa Kurzawy, jednego z więźniów KL Dachau) oraz w Narodowym Sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu, gdzie w dniu 29 kwietnia o godzinie 12.00 koncelebrowana będzie – pod przewodnictwem ks. bpa Wiesława Śmigla, Biskupa Diecezjalnego Diecezji Toruńskiej – uroczysta Eucharystia.
Zapraszam kapłanów, osoby życia konsekrowanego i diecezjan do duchowego włączenia się w tegoroczne obchody Dnia Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego, które transmitowane będą przez Radio Rodzina i Telewizję Internetową „Dom Józefa”. Zjednoczmy się duchowo w uwielbieniu Boga za wielkie dzieła, których dokonał przez przyczynę św. Józefa w życiu Księży-więźniów obozu Dachau.
Proszę także, aby nasza wdzięczność wyraziła się w osobistej modlitwie o nowe i święte powołania kapłańskie, by nigdy nie brakło odważnych głosicieli Bożej prawdy oraz o odwagę wobec niełatwych problemów dzisiejszej codzienności, w której tak potrzebna jest ofiarność, cierpliwość, poświęcenie i wrażliwość na drugiego człowieka.
PROGRAM RAMOWY UROCZYSTOŚCI:
17 kwietnia 2024 r. – Parafia pw. Krzyża Świętego w Brzezinach – miejsce pochodzenia bł. Ks. Józefa Kurzawy, więźnia KL Dachau
godz. 9.30–10.30 - Adoracja Najświętszego Sakramentu i czuwanie modlitewne
godz. 10.30-10.50 - Słowo o Patronie
godz. 11.00 - Eucharystia koncelebrowana w int. Kościoła, Ojczyzny, Diecezji oraz za kapłanów-więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych, przewodniczy ks. kan. Robert Wardęcki, Proboszcz Parafii Brzeziny, Słowo Boże ks. Sławomir Kęszka
godz. 12.30 - Publiczna Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich im. bł. Ks. Józefa Kurzawy w Czempiszu, spotkanie przy stole i czas na rozmowy
27-28 kwietnia 2024 r. – Czuwanie modlitewne Akcji Katolickiej Diecezji Kaliskiej w int. Kościoła, Ojczyzny, Diecezji
28 kwietnia 2024 r. – Narodowe Sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu
godz. 19.00 – Eucharystia koncelebrowana w wigilię cudownego ocalenia księży-więźniów KL Dachau. (Kaplica Męczeństwa i Wdzięczności w podziemiach Bazyliki)
29 kwietnia 2024 r. – Narodowe Sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu.
godz. 10.00 – Wystawa poświęcona Męczeństwu Duchowieństwa Polskiego w latach II wojny światowej
godz. 11.15 – Konferencja tematyczna z prezentacją materiałów i zdjęć
godz. 12.00 - Eucharystia koncelebrowana pod przewodnictwem ks. bpa Wiesława Śmigla, Biskupa Diecezjalnego Diecezji Toruńskiej – uroczysta Eucharystia
Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego
W latach II wojny światowej w niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau pod Monachium oprócz osób świeckich przebywało także 2794 duchownych różnych narodowości i wyznań (w tym 2597 wyznania rzymsko-katolickiego). Wśród nich księża i zakonnicy pochodzący z Polski, z wszystkich 22 przedwojennych diecezji (głównie z diecezji: poznańskiej, włocławskiej, łódzkiej, gnieźnieńskiej, częstochowskiej i chełmińskiej), stanowili najliczniejszą grupę złożoną z 1773 osób i ponieśli największe straty, bowiem 868 spośród nich poniosło w tym obozie śmierć męczeńską.
W ostatnich dniach wojny polscy duchowni w obawie przed likwidacją obozu i wymordowaniem przez hitlerowców wszystkich uwięzionych, uroczystym Aktem zawierzyli siebie i współwięźniów św. Józefowi Kaliskiemu, prosząc za Jego wstawiennictwem o cud ocalenia. Inicjatywa tego Aktu, w którym zobowiązali się oni do szerzenia kultu Patrona Kościoła powszechnego i odbycia dziękczynnej pielgrzymki do Jego kaliskiego Sanktuarium, wyszła od ks. Jana Adameckiego z Włocławka, a ostateczną wersję tekstu zawierzenia przygotował zespół z ks. kan. Franciszkiem Jedwabskim z Poznania i ks. kan. Bolesławem Kunką z Włocławka. Oddanie się w opiekę św. Józefowi – poprzedzone dziewięciodniową nowenną – nastąpiło 22 kwietnia 1945 r. i tydzień później – 29 kwietnia – obóz wyzwolony został niespodziewane przez niewielki oddział patrolowy armii amerykańskiej. Stało się to na dwie godziny przed likwidacją obozu i na kilkanaście godzin przed atakiem planowanym przez dowództwo amerykańskie, co uznane zostało nie tylko przez duchownych za szczególną łaskę otrzymaną od Boga za przyczyną św. Józefa Kaliskiego.
Zgodnie ze swoim obozowym ślubowaniem polscy księża i zakonnicy, byli więźniowie KL Dachau, po zakończeniu wojny i powrocie do kraju, pierwszą pielgrzymkę dziękczynną do Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu odbyli – pod przewodnictwem bpa Franciszka Korszyńskiego – w kwietniu 1948 roku. Wzięło w niej udział 300 duchownych, którzy później pielgrzymowali do stóp św. Józef Kaliskiego wielokrotnie.
W ramach obchodów 25 rocznicy wyzwolenia obozu ufundowali oni w podziemiach kaliskiego Sanktuarium – dzięki staraniom abpa Kazimierza Majdańskiego – Kaplicę Męczeństwa i Wdzięczności, której poświęcenia dokonał 28 kwietnia 1970 r. Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński wraz z metropolitą krakowskim kard. Karolem Wojtyłą. Oprócz Kaplicy księża, byli więźniowie KL Dachau utworzyli przy niej także Muzeum i Archiwum poświęcone ich obozowej gehennie.
Natomiast 1 maja 2002 r. Konferencja Episkopatu Polski, dzięki inicjatywie wysuniętej przez bpa Ignacego Jeża i ks. infułata Antoniego Łassę, reprezentujących środowisko księży, byłych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych z lat 1939-1945, postanowiła, że w miejsce pielgrzymek księży „dachauowczyków” odbywających się w kaliskim Sanktuarium w dniu wyzwolenia obozu, organizowane będą corocznie – od 2005 roku – ogólnopolskie obchody Dnia Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego.
Wielka danina krwi złożona za Kościół i Ojczyznę przez Kapłanów-Męczenników z okresu II wojny światowej z wszystkich Diecezji II Rzeczypospolitej jest zobowiązaniem, ale i zaproszeniem do zaangażowania się we wspólne przygotowanie corocznych Uroczystości w Narodowym Sanktuarium Świętego Józefa Kaliskiego. Niech Patron Kościoła Świętego - Święty Józef będzie dla nas przewodnikiem w realizacji wszelkich zamierzeń służących wypełnianiu tego Ich duchowego testamentu.
Tekst: ks. dr Sławomir Kęszka
