Promocja książki „Wspomnienia z kulturkampfu”
Ukazało się nowe wydanie „Wspomnienia z kulturkampfu” ks. Walentego Śmigielskiego pod redakcją dr Małgorzaty Judy-Mieloch. Książkę zaprezentowano w ramach odbywających się w Ostrowie Wielkopolskim Dni Kultury Katolickiej pod hasłem „Kto jest moim bliźnim?”.
Spotkanie odbyło się w Domu Katolickim przy ostrowskiej konkatedrze. Licznie przybyłych gości powitał ks. kan. Krzysztof Nojman. - Zadano pytanie, dlaczego jako parafia weszliśmy w to dzieło, zaangażowaliśmy się w wydanie kolejnej edycji tej książki, myślę, że ta sprawa jest prosta i oczywista: tak należało zrobić. Ks. Walenty Śmigielski wielki człowiek, wielki patriota, budowniczy tego przepięknego kościoła, ostrowskiej fary. To jest powodem, żeby wznowić tą książkę – jego wspomnienia – powiedział proboszcz konkatedry.
Starosta ostrowski Paweł Rajski w swoim przemówieniu poinformował, że ta publikacja trafi do wszystkich szkół prowadzonych przez powiat. – Jestem wspólnie z radnymi, panem przewodniczącym niezwykle dumny, że powiat partycypuje w tym przedsięwzięciu, które jestem przekonany trafi do wielu. Tak licznie zebrani mieszkańcy są tymi, którzy tą książkę zabiorą ze sobą i polecą innym, żeby w tym roku jubileuszowym 100-lecia odzyskania niepodległości, żeby czytać, żeby przekazywać innym, żeby przekazywać młodszemu pokoleniu – mówił starosta.
Obecne wydanie jest czwartą edycją tekstu ks. Walentego Śmigielskiego. – Proponowane opracowanie zbiera doświadczenia poprzednich wydawców. Z pierwodrukiem i publikacją gazetową książkę łączy fakt prezentacji całości tekstu. Nowością w tym wydaniu jest kalendarium biograficzne autora i niniejsza rozbudowana nota edytorska oraz opatrzenie tekstu wspomnień przypisami o rozmaitym charakterze – podkreśla Małgorzata Juda-Mieloch.
Licząca ponad 200 stron książka to autentyczna i przejmująca, napisana z humorem, niezwykle barwna opowieść o heroicznym sprzeciwie Polaków – świeckich oraz duchownych – wobec germanizacyjnej i antykościelnej polityki kanclerza Ottona von Bismarcka. Ks. Walenty Śmigielski (1849 – 1906), mianowany przez kard. Mieczysława Halkę-Ledóchowskiego tajnym misjonarzem w parafii kotłowskiej, przedstawia swoje perypetie, prowadząc czytelnika od obrazu nielegalnej pracy duszpasterskiej poprzez salon książąt Radziwiłłów aż po szeroką perspektywę historyczną okresu kulturkampfu.
Publikacja zawiera wspomnienia ks. Walentego Śmigielskiego, które spisał w 25. roku kapłaństwa. – Ograniczyłem się na spisaniu tylko wypadków, które mnie dotyczyły, wierny tytułowi książeczki „Wspomnienia moje” sądzę przecież, że opis pracy mojej w parafii osieroconej wśród przeszkód i niebezpieczeństw jest wiernym obrazem we wszystkich osieroconych parafiach i charakteryzuje dostatecznie praktyczny przebieg walki kulturalnej w Wielkopolsce – czytamy w słowie od autora – ks. Śmigielskiego.
O decyzji wznowienia i zawartości książki opowiedział wydawca Tomasz Mieloch, który podziękował wszystkim osobom zaangażowanym w ukazanie się „Wspomnień z kulturkampfu” w tej formie.
W opracowanie publikacji zaangażowane było wiele osób – dr Małgorzata Juda-Mieloch – opracowanie, przypisy językowe i literackie, prof. dr hab. Jerzy Pietrzak – przypisy historyczne, ks. prał. Alfred Mąka – tłumaczenia tekstów niemieckich i łacińskich, ks. prał. Alfred Mąka i Adam Ćwiklak – tłumaczenie, Tomasz Mieloch – projekt okładki, opracowanie typograficzne, łamanie, Krzysztof Maleszka – reprodukcje fotografii z Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, ks. Adam Kraska – kalendarium i tekst o ks. Śmigielskim.
Spotkanie zwieńczył wykład prof. Jerzego Pietrzaka. Prelegent ukazał najciekawsze zdarzenia z życia ks. Walentego Śmigielskiego. Wspomniał o jego relacjach z hierarchią kościelną. Skupił się na wątku związanym z budową pierwszego murowanego kościoła w Ostrowie (dzisiejszej konkatedry), którą duchowny rozpoczął 8 października 1904 r.
Przywołał też postać ks. Witolda Klimkiewicza, który napisał słowo wstępne do wydania „Wspomnień z kulturkampfu” z 1937 r. Prof. stwierdził, że duchowny był dobrze zapowiadającym się historykiem, ale niestety zostało to przerwane przez śmierć w Dachau.
Wydawcami książki są: wydawnictwo Republika Ostrowska i parafia konkatedralna w Ostrowie Wielkopolskim. Wydanie publikacji zostało dofinansowane ze środków powiatu ostrowskiego.
Ks. Walenty Śmigielski urodził się 21 stycznia 1849 r. w Dolsku k. Śremu. Po maturze w 1870 r. wstąpił do poznańskiego seminarium duchownego, skąd z powodu szerzącego się kulturkampfu został przeniesiony do seminarium w Gnieźnie. Święcenia kapłańskie przyjął 20 kwietnia 1875 r. w Pradze. Został skierowany do parafii w Chynowej do wykonywania czynności duszpasterskich w charakterze tajnego misjonarza. W 1877 r. został odznaczony przez papieża Piusa IX (wśród pięciu polskich tajnych misjonarzy) oraz otrzymał list gratulacyjny od kard. Ledóchowskiego. 6 czerwca 1878 r. został aresztowany przez żandarmerię na drodze do Kotłowa i przewieziony do Kępna. Od 1 grudnia 1878 r. do 18 czerwca 1879 r. odbywał karę w więzieniu w Ostrowie, skąd powrócił do pracy duszpasterskiej w parafii w Kotłowie. Od 1881 r. pracował w Cerekwicy. W 1886 r. został proboszczem w Mącznikach, a pięć lat później w Wolsztynie. 28 grudnia 1893 r. objął probostwo w Ostrowie. Był budowniczym ostrowskiej fary. Zmarł 3 marca 1906 r. i został pochowany na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Ostrowie.
Nazwą kulturkampf powszechnie określa się wydarzenia w Cesarstwie Niemieckim w latach 1871–1878, kiedy to kanclerz Otto von Bismarck usiłował doprowadzić do ograniczenia wpływów Kościoła katolickiego w państwie. Termin ten jednak bywa stosowany również w odniesieniu do konfliktów obyczajowych i kulturowych w innych miejscach i w innych czasach. Podobne procesy zachodziły wcześniej w Austrii i Francji.
Tekst i zdjęcia: Ewa Kotowska-Rasiak/KAI
