20-lecie Ośrodka Duszpasterstwa Trzeźwości w Kowalewie
Dziękujmy dziś Bogu za ten ośrodek, który daje potrzebującym kapłanom możliwość przejścia ze śmierci społecznej i kapłańskiej do życia – mówił nuncjusz apostolski abp Celestino Migliore podczas Mszy św. w parafii pw. św. Bartłomieja w Kowalewie z okazji 20. rocznicy funkcjonowania Diecezjalnego Ośrodka Duszpasterstwa Trzeźwości Diecezji Kaliskiej im. św. Józefa Opiekuna.
W homilii celebrans podkreślał, że ośrodek w Kowalewie jest wielkim dobrem, w którym księża odzyskują na nowo swoje kapłaństwo poprzez wyjście z nałogu. - Takie doświadczenie było udziałem księdza Wiesława Kondratowicza, księdza Jerzego Siwika i wielu innych, którzy jako pierwsi przekroczyli „ciasne drzwi” uznania, że potrzebują ocalenia, że muszą wyjść ze swojego zasklepionego „ja”, otworzyć się. Oni doświadczyli innego życia, powtórnie zdobyli drogę swojego kapłaństwa na nowy sposób i zdecydowali, że odzyskany skarb chcą udostępnić także innym współbraciom – mówił abp Migliore.
Słowa uznania skierował do biskupów, którzy wspierają to dzieło. - Przenikanie dobra sprawia, że wdzięczność dla życia i odzyskanego kapłaństwa znajduje ojcowskie zrozumienie miejscowego biskupa Stanisława Napierały, jak również jego następcy biskupa Edwarda Janiaka. To zrozumienie sprzyjało i wspierało rozwój tego ośrodka – powiedział nuncjusz apostolski.
Pochwalił też wiernych kowalewskiej parafii, którzy zgodzili się na utworzenie takiej placówki. – Ośrodek znalazł też wspaniałomyślne zrozumienie ze strony parafian Kowalewa, którzy w ciszy wobec tajemnicy zła, które może dotknąć każdego bez wyjątku, w tym również kapłana, zaakceptowali tę inicjatywę i w różny sposób ją wspierali. Centrum wzbudzało zainteresowanie personelu medycznego nie tylko od strony profesjonalnej, ale również w jego ludzkim i duchownym aspekcie – zaznaczył kaznodzieja.
Wskazał, że program terapeutyczny tego ośrodka jest trudny do przebycia i wymagający. – Ten program wymaga ogromnej pracy i ustawicznego wsparcia profesjonalnego, które nie może obejmować jedynie wiedzy medycznej, ale zakłada również wielką dozę wzajemnej empatii i zaufania – stwierdził abp Migliore.
Porównał wychodzenie z nałogu z kalwarią, po której przychodzi zmartwychwstanie. - Kapłan, zraniony w swoim człowieczeństwie i kapłaństwie przez różnego rodzaju uzależnienia, ma w sobie wielki ładunek bólu, który nazywa się frustracją, złością, poczuciem nieprzydatności czy wprost przeciwnie ślepym przecenianiem samego siebie, izolacją od innych. Te wszystkie elementy są przyczyną różnych patologii. Nazwać, uznać i stawić czoła takim sytuacjom, to prawdziwa kalwaria. Ale nawet jeśli jest to kalwaria, to jednak realne jest, przynamniej w dość dobrym procencie przypadków, że po kalwarii przychodzi zmartwychwstanie – mówił hierarcha.
Mszę św. pod przewodnictwem nuncjusza apostolskiego abp. Celestino Migliore celebrowali: Prymas Polski abp Wojciech Polak, abp Henryk Hoser, metropolita warszawsko-praski, bp Tadeusz Bronakowski z Łomży, przewodniczący Zespołu Konferencji Episkopatu Polski ds. Apostolstwa Trzeźwości, bp Piotr Libera, ordynariusz diecezji płockiej, biskup kaliski Edward Janiak, biskupi seniorzy Stanisław Napierała i Teofil Wilski oraz dwustu kapłanów z całej Polski.
Eucharystię poprzedziła sesja pastoralna „Kapłan w kryzysie – porażka czy szansa” w Centrum Józefologicznym w Kaliszu. O początkach utworzenia ośrodka w Kowalewie mówił bp senior Stanisław Napierała, który stał u początków tego dzieła. Biskup zakładając ośrodek w Kowalewie uznał, że powinien nim kierować ksiądz z charyzmatem. - Powinien to być ksiądz, który znałby problemy związane z uzależnieniem księży od alkoholu nie tylko teoretycznie, ale przede wszystkim z własnego życia, osobistego, bolesnego doświadczenia, a więc ksiądz trzeźwiejący alkoholik, ale ksiądz pasjonat, gorliwiec, pałający apostolskim porywem niesienia pomocy swoim uzależnionym braciom. Boża Opatrzność obdarowała młodą kaliską diecezję takim charyzmatycznym kapłanem – mówił o ks. Wiesławie Kondratowiczu pierwszy biskup kaliski. Dodał, że kapłan ten skupił wokół swojej wizji trzeźwościowej wielu kompetentnych ludzi i rozpoczął to dzieło. Wskazał, że w 1994 r. został erygowany Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Trzeźwości. – Z perspektywy lat dziękuję Bożej Opatrzności i dziękuję Ks. Prałatowi Wiesławowi Kondratowiczowi. Szczęść Boże na dalsze lata. Niech Duch Święty prowadzi to dzieło, niech św. Józef otacza i to dzieło, jak wiele innych w naszej diecezji, swoją ojcowską opieką – powiedział bp senior.
O początkach, historii i dokonaniach Diecezjalnego Ośrodka Duszpasterstwa Trzeźwości w Kowalewie mówił ks. prał. Wiesław Kondratowicz. Swoje wystąpienie rozpoczął od definicji choroby alkoholowej. Podał też dane statystyczne wskazując, że ponad 1 mln osób w Polsce jest uzależnionych od alkoholu, a 3 mln ludzi nadmiernie spożywa alkohol. Podkreślał, że leczenie w ośrodku jest oparte na programie 12 kroków AA. Podał też informacje o innych przedsięwzięciach podejmowanych przez ośrodek, np. realizowania programów mających na celu trzeźwienie całych rodzin, prowadzenie świetlicy profilaktycznej dla dzieci.
Swoimi spostrzeżeniami na temat uzależnienia od alkoholu i leczenia tej choroby podzielił się dr Bohdan Woronowicz z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Prelegent stwierdził, że księża, lekarze, sędziowie, nauczyciele należą do grupy podwyższonego ryzyka, ponieważ żyją pod presją. Wskazał na czynniki, które mogą doprowadzić do nadużywania alkoholu. Zaznaczył, że osoby przychodzą się leczyć wtedy, kiedy zrozumieją, że alkohol zaburzył funkcjonowanie w życiu. Mocno podkreślał, że osoby cierpiące na chorobę alkoholową należy traktować z należytym szacunkiem.
O swoich doświadczeniach w leczeniu Zespołu Zależności Alkoholowej u duchownych mówił Mirosław Konieczny, dyrektor Ośrodka Terapii Uzależnień w Jarocinie. Stwierdził, że nikt nie trafia na terapię z własnej woli, tylko z motywacji zewnętrznej, którą w trakcie terapii należy zamienić na motywację wewnętrzną. Wskazywał, że w swojej pracy terapeutycznej koncentruje uwagę na zasobach człowieka, a nie pokazywaniu mu destrukcji. Zauważył, że osoba uzależniona nie ma problemu z piciem, tylko ze sobą i swoim życiem.
Wykład nt. kryzysów życia kapłańskiego i duchowych sposobów radzenia sobie z nimi wygłosił o. dr hab. Józef Augustyn z Krakowa. Wskazywał na źródła kryzysu kapłaństwa, do których zaliczył m.in.: wypalenie duchowe, przepracowanie, złe przeżywanie samotności, izolowanie się od ludzi, śmierć bliskiej osoby. Stwierdził, że w Polsce powinien powstać ośrodek dla księży w kryzysie, który pomagałby leczyć chorą duszę, nie tylko z alkoholizmu, ale także z innych nałogów.
Sesję pastoralną zakończyła dyskusja panelowa, którą prowadził abp Henryk Hoser, a wzięli w niej udział: prymas Polski abp Wojciech Polak, bp Piotr Libera, bp Tadeusz Bronakowski i bp senior Teofil Wilski. Biskupi zgodnie uznali, że należy postawić postulat zorganizowania kilku ośrodków profesjonalnych, które działałyby pod egidą Konferencji Episkopatu Polski i korzystały z doświadczenia istniejących już placówek, np. z ośrodka w Kowalewie.
W swoim wystąpieniu bp Edward Janiak przekonywał, że jeżeli miałby powstać kolejny taki ośrodek to należy brać pod uwagę także leczenie z hazardu, uzależnień od internetu i innych. – Potrzebny jest taki ośrodek, ale nie tylko zamykający kwestię alkoholizmu. To jest nasze zadanie, aby oprócz ośrodka w Kowalewie powstały w Polsce kolejne takie placówki – powiedział biskup kaliski.
Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Trzeźwości w Kowalewie funkcjonuje od 1994 r., a jego pomysłodawcą i dyrektorem jest ks. prał. Wiesław Kondratowicz, proboszcz parafii p.w. św. Bartłomieja w Kowalewie. - Wszystko zaczęło się od mojego pierwszego mityngu (spotkania grupy AA) w 1980 r. w Poznaniu. U początków tej kościelnej formacji pomocowej stoi sługa Boży ks. prof. Franciszek Blachnicki. To on zaszczepił tę ideę pomocy księżom z problemem alkoholowym – mówi ks. Wiesław Kondratowicz, który jako młody ksiądz miał problem z alkoholem. Do spotkania obu kapłanów doszło w lipcu 1980 r. w Centrum Ruchu Światło-Życie w Krościenku nad Dunajcem. Od tego czasu ks. Wiesław zaczął pomagać kapłanom z problemem alkoholowym, najpierw w parafii pw. św. Wojciecha w Poznaniu, a potem w Myjomicach, gdzie ze starej plebani utworzył mini ośrodek trzeźwościowy.
W 1993 r. biskup kaliski Stanisław Napierała skierował ks. Kondratowicza do parafii p.w. św. Bartłomieja w Kowalewie i powierzył mu wykończenie Domu Katechetycznego, w którym miał powstać Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Trzeźwości. Wiosną 1994 r. proboszcz dał w kościele kowalewskim świadectwo, mówiąc o swoim problemie alkoholowym przeżywanym na trzeźwo od 13 lat. Przekazał też wolę biskupa, aby w Kowalewie powstał ośrodek diecezjalny o działalności trzeźwościowej. Ludzie odpowiedzieli pozytywnie, przystąpiono do prac wykończeniowych i 8 września 1994 r. bp Stanisław Napierała poświęcił budynek ośrodka ze znajdującą się w nim kaplicą.
W 1997 r. w Watykanie papież Jan Paweł II w obecności bp. Napierały pobłogosławił osobiście ks. Wiesława i dzieło pomocy księżom w kryzysie spowodowanym chorobą alkoholową.
Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Trzeźwości w Kowalewie pomaga księżom i zakonnikom przeżywającym kryzys spowodowany problemami z alkoholem. Pobyt w Domu Kapłańskim trwa 6 tygodni i składa się z dwóch elementów – księża leczą chorobę alkoholową w Ośrodku Terapii Uzależnień w Jarocinie oraz w Kowalewie korzystając z pomocy programu duchowo-religijno-kapłańskiego. – Unikalnym, bo niemożliwym do zastosowania w ośrodkach świeckich jest program terapii religijno-kapłańskiej, w którym księża angażują się w życie parafii. Kapłani codziennie celebrują Mszę św., spowiadają, głoszą kazania, a także pomagają w okolicznych parafiach – tłumaczy ks. Kondratowicz.
Księża po programie w Kowalewie przyjeżdżają na 10 zjazdów w każdy II poniedziałek miesiąca i przez 5 godzin pracują w grupie wsparcia, dzieląc się doświadczeniem, siłą i nadzieją.
DODT realizuje też poradnictwo osobom uzależnionym i współuzależnionym . – Wielu ludzi przychodzi po pomoc do Kowalewa, bo szukają wsparcia i rady u osób, które kierują się w pomaganiu motywacją ewangeliczną i chrześcijańską. Wielu ludzi, którzy weszli w proces trzeźwienia i zdrowienia wraca do Kościoła i do Boga – zaznacza dyrektor ośrodka.
W pomieszczeniach DODT w Kowalewie spotyka się grupa AA i Al-Anon, czyli grupa rodzinna. – W związku z tym na spotkanie mogą przyjść małżeństwa – małżonek uzależniony idzie na grupę AA, a współmałżonek na Al-Anon. Ta propozycja jest wykorzystywana w rozmowach poradnianych i bardzo dobrze się sprawdza. W grupach trzeźwieją całe rodziny – opowiada ks. Wiesław. Okresowo funkcjonuje również grupa wsparcia dla Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA).
Na terenie ośrodka działa także świetlica profilaktyczna dla dzieci z grupy podwyższonego ryzyka. – Dzieci dwa razy w tygodniu przychodzą do świetlicy i uczestniczą w zajęciach teatralnych, malują, śpiewają, jeżdżą na wycieczki. Profesjonalnie przygotowane wychowawczynie prowadzą zajęcia i w ten sposób robią dobry program profilaktyczny, czyli dają dzieciom alternatywę na spędzanie atrakcyjnie wolnego czasu – mówi proboszcz z Kowalewa. Organizowane są co roku dwa obozy profilaktyczno-wypoczynkowe: jeden dla dzieci, drugi dla młodzieży z gimnazjum.
Kapłani posługujący w DODT: ks. Wiesław Kondratowicz, ks. Jerzy Siwik, ks. Alojzy Mendlikowski wyjeżdżają z posługą profilaktyczną w dziedzinie uzależnień do diecezji w Polsce, a nawet za granicę i do zgromadzeń zakonnych.
Inną ważną działalność DODT jest prowadzenie profilaktyki uzależnień w Seminariach Duchownych. Są dni skupienia, rekolekcje z klerykami i spotkania z moderatorami.
W ciągu 20 lat z pomocy ośrodka skorzystało 798 kapłanów i zakonników ze wszystkich diecezji polskich i prawie wszystkich zgromadzeń zakonnych działających na terenie Polski. Z terapii skorzystały 4 siostry zakonne. Było też kilkunastu obcokrajowców, którzy władali językiem polskim, m.in. z Łotwy, Litwy, Białorusi, Ukrainy i Słowacji. Księża po terapii pracują na wszystkich kontynentach, w wielu krajach świata. Przez 20 lat realizacji programu ośrodek posiada bogate doświadczenie w pomaganiu księżom alkoholikom.
Przez te lata działalności duszpasterskiej ośrodek pomógł wielu ludziom trzeźwieć i żyć godnie. Wiele rodzin wróciło do Boga i siebie, wielu kapłanów doświadczonych cierpieniem choroby alkoholowej dotknęło swojej bezsilności i nie kierowania swoim życiem. Kapłani oddali w pokorze ster swojego życia w ręce Chrystusa. W wielu młodych ludziach pojawiła się nadzieja, że można żyć na serio, bez sztucznych podpórek i wirtualnych miraży. Bogu niech będą dzięki za dzieło, któremu na imię Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Trzeźwości Diecezji Kaliskiej im. św. Józefa Opiekuna w Kowalewie – powiedział dyrektor placówki.
Tekst za: Ewa Kotowska-Rasiak/KAI
